Manastir Mažići sa crkvom Svetom Velikomučeniku Georgiju

Manastir Mažići – Istorija, Znamenitosti i Bitne Informacije

Manastir Mažići, poznat i kao Orahovica ili crkva u Dabru, predstavlja jedan od najznačajnijih sakralnih objekata srednjovekovne Srbije. Smešten u blizini sela Mažići, na oko 14 kilometara jugoistočno od Priboja, ovaj manastir pripada eparhiji mileševskoj Srpske pravoslavne crkve.

Njegova istorija seže duboko u prošlost, potencijalno u prednemanjićko doba, dok se pretpostavlja da je obnovljen ili podignut u XII veku tokom vladavine Stefana Nemanje (1166/1168-1196).

Istorijska Pozadina i Razvoj Manastira Mažići

Lokacija na kojoj se nalazi manastir Mažići imala je značajnu versku ulogu još od praistorijskih vremena. Tokom arheoloških iskopavanja, otkriveni su ostaci praistorijskih grobnica iz bronzanog doba, kao i rimski grobovi. Dodatno, otkriveni temelji crkve sa nekropolom iz IX i X veka ukazuju na kontinuitet bogoslužbenih aktivnosti na ovom području.

Sam manastir se prvi put pominje u Studeničkom tipiku s početka XIII veka, što ukazuje na njegov značaj u srednjovekovnoj Srbiji. Veruje se da je manastir stradao tokom invazije Kumana sredinom XIII veka, nakon čega ga je obnovio kralj Milutin (1282-1321). Iako je tokom vremena više puta razaran, poslednje veliko uništenje doživeo je sredinom XVIII veka kada je trajno napušten.

Arhitektonske Karakteristike Manastira Mažići

Crkva unutar manastirskog kompleksa iz Milutinovog doba izgrađena je kao jednobrodna pravougaona građevina sa polukružnom apsidom. Njene dimenzije iznose 15 sa 6 metara, dok joj je naknadno dozidan narteks kvadratne osnove. Zidovi crkve, građeni od pritesanog kamena, nisu pokazivali tragove maltera, a pretpostavlja se da je crkva nekada imala kupolu koja je počivala na četiri jaka pilastra.

Tokom rekonstrukcije početkom XXI veka, konzervatorski radovi su obavljeni prema nacrtima Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture, a restauracija manastirske crkve izvedena je u skladu sa njenim istorijskim izgledom.

Kulturni i Istorijski Značaj Manastira Mažići

U srednjem veku, manastir Mažići je imao značajan uticaj, ne samo kao verski već i kao obrazovni i medicinski centar. Studenički tipik ukazuje na njegovu važnost, svrstavajući ga među najznačajnije srpske manastire toga doba. Njegovi igumani su imali pravo da prisustvuju izboru studeničkog igumana, zajedno sa igumanima drugih prestižnih manastira.

Zanimljivo je da su arheolozi ispod amvona crkve otkrili tri skeleta, što sugeriše da su tu sahranjene važne istorijske ličnosti, moguće episkopi ili pripadnici vladarske loze.

Otkriće Srednjovekovne Bolnice

Jedno od najznačajnijih arheoloških otkrića na ovom lokalitetu jeste bolnica iz perioda kralja Milutina. Otkopana je građevina sa prizemnim prostorijama, koje su bile podeljene na jednu veću i dve manje prostorije, verovatno namenjene pacijentima.

Najveće iznenađenje predstavljaju medicinski instrumenti pronađeni tokom istraživanja. Među njima su skalpeli, instrumenti za otvaranje lobanja, kao i okviri za naočare, što sugeriše upotrebu uveličavajućih stakala u medicinske svrhe. Pronađeni instrumenti spadaju među najstarije hirurške alate te vrste u Evropi, što pokazuje visoku razvijenost srpske srednjovekovne medicine.

Impresije Evlije Čelebije o Manastiru Mažić

Turski putopisac Evlija Čelebija, koji je 1664. godine posetio manastir, ostavio je svedočanstvo o njegovoj veličini i bogatstvu. On opisuje manastir kao velelepnu bogomolju sa oko pet stotina monaha, ukrašenu zlatnim i srebrnim kandilima, krstovima i umetnički izrađenim lusterima.

Posebno je intrigantno njegovo pominjanje jedne ćelije u koju mu nije bilo dozvoljeno da uđe, što je kasnije povezano sa postojanjem bolnice unutar manastira.

Tajanstvene Kamene Kugle u Blizini Manastira Mažići

U blizini manastira Mažići pronađene su ogromne kamene kugle, koje su izazvale veliku znatiželju stručne javnosti. Najveća od njih, teška više od 17 tona, ima pravilan oblik diska, što sugeriše da bi mogla imati meteorsko poreklo. Još uvek traje naučna debata o njihovom nastanku, a najavljene hemijske analize trebalo bi da pruže konačne odgovore.

Zaključak

Manastir Mažići predstavlja jedan od najznačajnijih spomenika srpske srednjovekovne istorije, sa bogatom duhovnom, kulturnom i medicinskom zaostavštinom. Njegova dugoveka prošlost, arheološki nalazi i važnost u srednjem veku potvrđuju ga kao nezaobilaznu destinaciju za sve ljubitelje istorije i duhovnosti.

Njegova obnova i dalje traje, a sa svakim novim iskopavanjem otkrivaju se novi dokazi o bogatom nasleđu koje je ovaj manastir ostavio iza sebe. Ukoliko ste ljubitelj kulturno-istorijskih lokaliteta, poseta manastiru Mažići pružiće vam nezaboravno putovanje kroz vekove srpske duhovnosti i medicine.