Manastir Devič sa crkvom Vavedenja Presvete Bogorodice

Manastir Devič – Istorija, Znamenitosti i Bitne Informacije

U srcu netaknute prirode Drenice, skriven duboko u šumama podno planine Devič, nalazi se jedan od najvažnijih srpskih pravoslavnih manastira – Manastir Devič. Ova svetinja, koja vekovima odoleva izazovima vremena i razaranjima, nosi u sebi bogatu duhovnu i istorijsku priču, vezanu za Svetog Joanikija Devičkog i despotovsku lozu Brankovića. Danas predstavlja ne samo simbol vere i istrajnosti, već i svedočanstvo burne prošlosti srpskog naroda na prostoru Kosova i Metohije.

Istorija manastira Devič: Sveti Joanikije i despot Đurađ Branković

Manastir Devič svoje postojanje duguje svetitelju iz 15. veka, Svetom Joanikiju Devičkom, pustinjaru i duhovniku koji je živeo asketski život u šupljoj bukvi na mestu gde će kasnije nići manastirska crkva. Njegova posvećenost Bogu i isceliteljski darovi učinili su ga izuzetno poštovanim već za života, a legenda o njegovim čudima brzo se širila među narodom.

Oko 1434. godine, despot Đurađ Branković podigao je manastir kao znak zahvalnosti Gospodu i Svetom Joanikiju zbog čudesnog isceljenja svoje teško obolele kćeri. Upravo po tom događaju, svetinja je dobila ime – Devič, kao uspomena na ozdravljenje „device“ – despotove kćeri.

Arhitektura i duhovna riznica manastira Devič

Originalna crkva manastira bila je posvećena Vavedenju Presvete Bogorodice, dok su kasnije dodate još tri crkve – posvećene Svetom Joanikiju, Svetom Đorđu i još jednoj manjoj bogomolji, čineći jedinstven kompleks sa četiri hramovna dela različitih dimenzija i arhitektonskih rešenja.

U periodu od 19. do početka 20. veka, manastir je posedovao značajnu zbirku rukopisnih i štampanih knjiga. Prema podacima iz 1872. godine, u riznici je bilo preko 100 rukopisa i oko deset štampanih srpskih knjiga, među kojima su se nalazila dela neprocenjive vrednosti za duhovno i kulturno nasleđe Srba na Kosovu i Metohiji.

Freske: Duhovni i umetnički biseri iz XV veka

Tokom konzervatorskih radova iz 1966. godine, u severnom paraklisu otkrivene su freske koje potiču iz prvobitnog perioda živopisa. Posebnu vrednost ima prikaz Svetog Joanikija Devičkog u odeždi velikoshimnika, sa jasno očuvanim natpisom koji potvrđuje da je bio „prvi ktitor mesta sего“.

Pored njega, freske prikazuju i Svetog Akakija, kao i biblijske kompozicije – „Svadba u Kani Galilejskoj“, „Isceljenje raslabljenog“, „Blagovesti“, „Vaznesenje Hristovo“ i predstavu „Poklonjenje Agnecu“. Umetnička vrednost ovih dela svrstava Devič među najznačajnije srpske manastire kada je u pitanju srednjovekovna umetnost.

Manastir Devič na meti ratova: Razaranja kroz vekove

Manastir Devič je kroz svoju dugu istoriju bio svedok brojnih ratova i razaranja, pri čemu je čak četiri puta potpuno uništavan.

Prvi veći napad zabeležen je 1915. godine, kada su austrougarske trupe, tokom Prvog svetskog rata, nakon povlačenja srpske vojske preko Albanije, opljačkale manastir.

Drugi put, 1941. godine, tokom Drugog svetskog rata, albanske fašističke snage (balisti) su minirale i do temelja razorile crkvu i manastirske konake. Tada su izgorele sve knjige, ikone, kao i čuveni ikonostas, uključujući i relikvije iz najranijih hrišćanskih vekova – čak iz 2. i 3. veka. Ni svetinje koje su bile mesta čudesnih isceljenja nisu bile pošteđene, i to ne samo srpskih, već i albanskih vernika.

Nakon toga, 1998. godina donosi novi talas nasilja. Manastir i njegova ekonomija bili su često izloženi vatrenim dejstvima. Granate su padale u manastirski kompleks, pri čemu je jedna direktno pogodila krov crkve. Jedan britanski dokumentarni tim zabeležio je snimke oružanog napada dok su monahinje radile u polju. Ti snimci su kasnije javno prikazani kao svedočanstvo o teroru koji je manastir pretrpeo.

Uništenje manastira Devič 1999. i posleratne posledice

Najtragičniji događaji desili su se u julu 1999. godine, neposredno nakon povlačenja srpskih bezbednosnih snaga i dolaska međunarodnih snaga na Kosovo. Tokom tih dana, manastir je potpuno opljačkan i spaljen od strane pripadnika Oslobodilačke vojske Kosova (OVK). Monahinje su od 13. do 16. jula bile zarobljene, a za to vreme su uništeni svi pokretni predmeti: vozila, poljoprivredne mašine, aparati, bele tehnike, pa čak i sveta odeća i liturgijske knjige. Stakla su polupana, svetiteljski ćivot razbijen, a svetinja ostavljena opustošena.

Iako je OVK 1998. godine proglašena terorističkom organizacijom u Sjedinjenim Američkim Državama, nakon rata mnogi njeni članovi su integrisani u tzv. Kosovski zaštitni korpus (KZK), Kosovsku policijsku službu (KPS) i druge institucije vlasti na Kosovu. S druge strane, prema Rezoluciji 1244 Saveta bezbednosti UN, Kosovo i Metohija su i dalje pod formalnom jurisdikcijom Srbije, uz prisustvo međunarodnih snaga UNMIK-a i KFOR-a.

Manastir Devič Danas: Obnova vere i svetinje

Uprkos brojnim razaranjima i pokušajima uništenja, manastir Devič i dalje stoji kao svedok nepokolebljive vere i čuvar identiteta. Obnavljan više puta kroz vekove, ponovo je obnovljen i nakon 1999. godine, uz pomoć Srpske pravoslavne crkve i vernika iz zemlje i dijaspore.

Danas manastir poseduje preko 60 hektara plodne zemlje, kao i oko 250 hektara šume. Ima vinograde u Velikoj Hoči, više kuća u Vučitrnu, kao i zemljište u okolini Biča, u selima Lauši, Lepina i Ludovići. I pored teških uslova života, sestrinstvo manastira predano radi na očuvanju svetinje i duhovnog života u srcu Metohije.

Zaključak

Manastir Devič nije samo verski objekat – on je simbol duhovne snage, istorijskog pamćenja i kulturnog nasleđa srpskog naroda. Kroz više od pola milenijuma postojanja, svetinja je preživela brojna iskušenja, ratove i razaranja, ali je uvek uspevala da se uzdigne iz pepela. Njegova priča je priča o neuništivosti vere i tradicije, o borbi za očuvanje svetinje na tlu koje i dalje pulsira dubokim duhovnim značenjem za čitav srpski narod.