Manastir Fenek – Istorijat, Znamenitosti i Bitne informacije
Manastir Fenek je značajan pravoslavni manastir smešten u Eparhiji sremskoj Srpske pravoslavne crkve. Nalazi se u neposrednoj blizini naselja Jakovo, na oko 25 kilometara od Beograda, u opštini Surčin.
Iako geografski nije deo Fruške gore, njegova istorijska povezanost sa fruškogorskim manastirima je neosporna. Manastirska crkva posvećena je Svetoj mučenici Paraskevi, čiji se praznik obeležava 26. jula (8. avgusta po novom kalendaru), dok se posebno proslavlja Prenos moštiju Svete Petke.
Pozivamo vas da nastavite čitanje o manastiru Fenek. Otkrijte njegov značaj i uticaj kroz istoriju. Ovdje se inspirišu generacije vernika i posetilaca.
Istorija Manastira Fenek
Precizni podaci o osnivanju manastira nisu sačuvani, ali se pretpostavlja da je u ovom području despot Stefan Lazarević između 1404. i 1406. godine podigao crkvu posvećenu Trojici jerarha, u kojoj su mošti Svete Petke bile čuvane do 1457. godine. Pojedine legende ukazuju da su osnivači manastira bili episkop Maksim Branković (Đurađ Branković) i njegova majka Angelina Branković.
Manastir se spominje u dokumentima iz 16. veka, kada je bio u obavezi da plaća poreze osmanskim vlastima. Zahvaljujući posebnim merama visokih osmanskih zvaničnika, njegova davanja su bila značajno uvećana 1566. godine. Tokom tog perioda, manastir je dobio tapije na obližnje vinograde, livade, šume i drugo imanje, što potvrđuje njegovu važnost u lokalnoj zajednici.
Krajem 17. veka, u Velikom turskom ratu, austrijske snage su osvojile Srem, što je uticalo na sudbinu manastira. Nakon Karlovačkog mira 1699. godine, Manastir Fenek je ostao pod osmanskom vlašću sve do 1718. godine, kada je Beogradskim mirom prešao pod austrijsku jurisdikciju. U 18. veku, manastir doživljava ekspanziju i postaje značajan duhovni i obrazovni centar.
Manastir Fenek kroz vekove
Manastir Fenek imao je značajnu ulogu u nacionalnoj istoriji.
- 19. vek i Karađorđe: Godine 1813, posle propasti Prvog srpskog ustanka, u manastir Fenek se sklonio Karađorđe Petrović, zajedno sa sinom Aleksom.
- Prvi svetski rat: Tokom Prvog svetskog rata, austrijske trupe su zapalile i razorile manastir Fenek, ali je spašena ikona Svete Petke. Iguman Danilo Brzaković, koji je tada upravljao manastirom, bio je osuđen na smrt, ali mu je kazna kasnije preinačena u progonstvo. Nakon rata, manastir Fenek je delimično obnovljen.
- Drugi svetski rat: Manastir se nalazio pod kontrolom Nezavisne Države Hrvatske i bio je gotovo potpuno uništen. Celokupna nepokretna imovina prešla je u vlasništvo Zavoda za kolonizaciju NDH. Nakon oslobođenja, manastir je obnovljen i nastavljen je monaški život u njemu.
Manastir Fenek danas
Danas je manastir Fenek jedno od važnih duhovnih središta u Srbiji. Njegova mirna atmosfera, istorijski značaj i bogata kulturna baština privlače mnoge vernike i turiste. Svake godine, manastir posećuju brojni hodočasnici koji dolaze da se pomole i provedu vreme u molitvi i meditaciji.
Verske aktivnosti:
-
- Redovne liturgije i molitve
- Organizacija verskih predavanja
- Verski skupovi i hodočašća
Turistička vrednost:
-
- Privlači posetioce iz svih krajeva Srbije i inostranstva
- Mirna i duhovna atmosfera pogodna za meditaciju
- Bogata istorijska baština i umetnička dela
Manastir se aktivno bavi duhovnim radom, organizovanjem liturgija, predavanja i verskih skupova. Njegov značaj prevazilazi lokalne okvire, a posetioci dolaze iz svih krajeva Srbije i inostranstva kako bi uživali u njegovoj duhovnoj i istorijskoj vrednosti.
| Manifestacija | Datum | Broj posetilaca |
|---|---|---|
| Proslava manastir Fenek slava | 14. januar | Preko 3.000 |
| Duhovni seminari | April-Maj | Okvirno 1500 ljudi |
| Koncerti duhovne muzike | Jun-Juli | Do 2000 posetilaca |
Arhitektura Manastira Fenek
Današnja crkva manastira Fenek podignuta je između 1793. i 1797. godine. Reč je o jednobrodnoj baroknoj građevini sa zvonikom na zapadnom delu i manjom kupolom iznad transepta. Ikonostas manastirske crkve izrađen je 1798. godine i predstavlja delo čuvenog novosadskog drvorezbara Aksentija Markovića. Ikone na ikonostasu naslikao je pančevački umetnik Petar Radosavljević 1818. godine u klasičnom stilu.
Glavni elementi arhitekture:
-
- Jednobrodna struktura sa baroknim stilom
- Zvonik na zapadnom delu
- Manja kupola iznad transepta
- Ikonostas sa detaljnim rezbarijama i klasičnim ikonopisom
Freske Manastira Fenek
Unutrašnje freske, koje su bile rad zemunskog slikara Dimitrija Petrovića iz 1859. godine, nažalost, nisu sačuvane. Pored crkve, u manastirskom kompleksu nalaze se konaci iz 18. i 19. veka, u kojima se nekada čuvala bogata biblioteka, nažalost uništena tokom Prvog svetskog rata. Pored crkve se nalazi i kapela posvećena Svetoj Petki, izgrađena 1800. godine na mestu starog izvora za koji se verovalo da ima lekovita svojstva.
Zaključak
Manastir Fenek, uprkos burnoj istoriji, ostaje jedan od najvažnijih duhovnih centara u Srbiji. Njegova arhitektura, umetnička dela i istorijska važnost svedoče o bogatoj prošlosti i neprocenjivom kulturnom značaju. I danas, manastir privlači vernike i posetioce koji dolaze da se pomole, upoznaju sa njegovom istorijom i uživaju u duhovnom miru koji pruža.
Ako planirate da posetite Beograd i njegove okolne znamenitosti, manastir Fenek je nezaobilazna destinacija koja će vas očarati svojom duhovnošću, istorijom i lepotom.
FAQ – Manastir Fenek
Manastir Fenek se nalazi u opštini Surčin, u blizini naselja Jakovo, oko 25 kilometara zapadno od Beograda.
Do manastira se dolazi putem Surčin – Jakovo i nastavi za Boljevce. Vrlo brzo se naiđe na oznaku a zatim i na manastir. Tačnu lokaciju možete pronaći klikom na link “Google Mapa” pri vrhu stranice.
Precizni podaci o osnivanju nisu poznati, ali se pretpostavlja da je manastir podignut u 15. veku, a prvi pisani tragovi o njemu datiraju iz 16. veka.
Manastirska crkva je posvećena Svetoj mučenici Paraskevi, a njen praznik se proslavlja 26. jula (8. avgusta po novom kalendaru).
Manastir je bio duhovni i kulturni centar, utočište za monahe i značajno mesto tokom Prvog i Drugog srpskog ustanka. Ovde se 1813. godine sklonio Karađorđe Petrović nakon propasti Prvog srpskog ustanka.
Manastirska crkva je jednobrodna barokna građevina sa zvonikom i kupolom. Ikonostas je izradio Aksentije Marković 1798. godine, dok su ikone naslikane 1818. godine od strane Petra Radosavljevića.
Da, manastir je više puta stradao – posebno tokom Prvog i Drugog svetskog rata, kada je bio ozbiljno oštećen, ali je kasnije obnovljen.
Nekada su se u manastiru čuvale mošti Svete Petke, ali su kasnije premeštene. Danas se u manastiru i dalje neguje veliko poštovanje prema ovoj svetiteljki.
Da, pored manastirske crkve nalazi se kapela posvećena Svetoj Petki, koja je izgrađena na mestu izvora za koji se veruje da ima lekovita svojstva.