Manastir Koroglaš sa crkvom Vaznesenja Gospodnjeg

Manastir Koroglaš: Istorija, Značaj i Legende koje ga okružuju

Manastir Koroglaš, smešten kod sela Miloševo, 6 kilometara severozapadno od Negotina, spada među najvažnije istorijske i kulturne spomenike istočne Srbije. Iako je danas u ruševnom stanju, istorijski značaj ovog manastira je ogroman, prepun misterija i narodnih predaja, koje ga čine ne samo duhovnim, već i kulturno-istorijskim centrom.

Drevna legenda koja se vezuje za ovo mesto još je snažna u lokalnoj tradiciji, a arheološka istraživanja pružaju dodatne uvide u njegovu prošlost.

Istorija Manastira Koroglaš

Iako je precizna godina osnivanja manastira Koroglaš nepoznata, istoričari se slažu da je verovatno podignut u periodu kraja XIV i početka XV veka. Iako se ponekad pominje da je manastir možda podigao Kralj Milutin, zbog arhitektonskog stila koji pripada Moravskom periodu, moguće je da su ovo samo pretpostavke. Stil građevine manastira pokazuje jasno uticaj srpske arhitekture tog perioda, sa karakterističnim oblikom crkve koja se koristi u srpskim manastirima iz tog vremena.

Jedan od najpoznatijih istorijskih trenutaka vezanih za Koroglaš je narodna predaja koja govori da je Kraljević Marko, ranjen u bici na Rovinama 1395. godine, prešao Dunav sa svojim konjem Šarcem, tražeći pomoć i izdisajući na ovom području. Neki veruju da je manastir podignut upravo u spomen na Marka Kraljevića, dok drugi smatraju da se njegova grobnica možda nalazi baš tu, a ne u manastiru Hilandar, kako su tvrdili istoričari prethodnih vekova.

Iako arheolozi nisu otkrili definitivan dokaz da je Marko Kraljević sahranjen u manastiru Koroglaš, narod i dalje veruje u ovu priču, a sama lokacija manastira svakako doprinosi tome da je ovo mesto povezano sa mnogim legendama i misterijama.

Arhitektura i Značaj Manastira

Manastirska crkva Koroglaš je tipična za manastire iz Moravskog stila. Ima jednobrodnu osnovu i karakterističan oblik sa spoljnom trostranom apsidom, dok je unutrašnjost prekrivena polukalotom. Iako su se freske manastira delimično uništile, pronađeni fragmenti ukazuju na to da je ranije bila bogato oslikana i da su freske bile visoko kvalitetne. Iako je crkva u prošlosti bila rušena, obavljeni su značajni konzervatorski radovi 1975. i 1976. godine koji su pomogli očuvanju njenog temelja i strukture.

Ova crkva je, uz arheološke nalaze, i danas središnji deo manastirskog kompleksa. U okviru manastira nalazi se i nekoliko srednjovekovnih grobova, koji su iskopani tokom arheoloških istraživanja, a mnogi od njih sadrže bogate predmete poput srebrnog nakita, oružja i drugih predmeta, koji ukazuju na to da su ovde sahranjivani imućniji slojevi stanovništva. Nalazi datiraju od XI do XIV veka, pa se pretpostavlja da je manastir služio i kao grobno mesto za pripadnike lokalne aristokratije i vlastelu iz vremena Nemanjića.

Arhitektonske karakteristike manastira

• Jednobrodna crkva: Manastirska crkva ima jednostavnu ali elegantnu strukturu sa trostranom apsidom.
• Polukalota: Unutrašnji prostor crkve prekriven je polukalotom, što je tipično za Moravski stil.
• Upotreba lokalnog kamena: Kamen korišćen u gradnji crkve je lokalni i lako obradiv, što je omogućilo jednostavno oblikovanje dekorativnih elemenata.
• Dekorativni elementi: Na crkvi se mogu uočiti elementi kao što su krstovi i krugovi u crvenoj boji, koji dodatno ukrašavaju spoljnu fasadu.

Arheološka Istraživanja i Nalazi u Manastiru Koroglaš

Arheološka istraživanja koja su sprovedena u periodu 1975. i 1976. godine otkrila su bogate nalaze na nekropoli manastira. Na ovom prostoru pronađeno je oko 150 grobova, a među njima su bili i nalazi poput srebrnih minđuša, narukvica, dijadema, kao i brojni predmeti od keramike i stakla. Neki od ovih predmeta datiraju još iz XI veka, dok drugi pripadaju periodu od XIII do XIV veka. Nalazi ukazuju na to da je manastir bio značajan centar za bogate slojeve društva u srednjem veku.

Narodna Predaja o Manastiru Koroglaš i Marku Kraljeviću

Narodna predaja koja se veže za manastir Koroglaš pripisuje mu i još jedan interesantan aspekt: veruje se da je na ovom mestu zakopano veliko blago Kraljevića Marka, koje je navodno poklonila vila Raviojla sa planine Miroč. Prema ovoj predaji, blago je sakriveno zajedno sa Markovim grobom, a navodno postoji i mapa koja vodi do tog blaga, na kojoj su predstavljeni simboli vučje njuške, kružići koji označavaju grobove i pravougaonici koji označavaju zdanja.

Iako su arheolozi tokom svojih istraživanja pronašli bogate grobove, ništa nije ukazivalo na postojanje blaga. Ipak, narod i dalje veruje da je Kraljević Marko zaista imao skriveno blago u ovom kraju, a mnogi tragaju za tim blagom i danas.

Manastir Koroglaš Danas

Danas je manastir Koroglaš zaštićen kao kulturno dobro Republike Srbije. Uprkos tome što su mnoge njegove freske uništene i što je u veoma lošem stanju, manastir i dalje predstavlja značajnu tačku za turizam i istraživanje u Srbiji. Danas se na ovom mestu održavaju vernici, a crkva je mesto okupljanja na dva glavna praznika: Đurđevdan i Spasovdan, kada se okupljaju lokalni meštani i vernici.

U poslednjim godinama uloženi su napori za obnovu manastira. U 2020. godini realizovana je akcija uređenja manastirskog kompleksa, a planirane su daljnje aktivnosti na očuvanju infrastrukture, kao i izrada monografije koja će detaljno obraditi istoriju ovog mesta. Takođe, radna grupa je zadužena za uređenje pristupnih puteva, izgradnju mosta preko Jasenničke reke i druge infrastrukturne radove.

Zaključak

Manastir Koroglaš, iako danas u ruševnom stanju, predstavlja jedno od najvažnijih istorijskih i kulturnih mesta u istočnoj Srbiji. Kroz svoju bogatu istoriju, vezanu za narodnu tradiciju i misteriozne legende, kao i kroz arheološke nalaze koji osvetljavaju prošlost, ovaj manastir ima neprocenjiv značaj za kulturno nasleđe Srbije. S obzirom na njegovu istorijsku važnost, zaslužuje da bude bolje očuvan i posvećen još većoj pažnji u budućnosti.