Manastir Sretenje sa crkvom Sretenja Isusa Hrista

Manastir Sretenje – Istorija, Znamenitosti i Bitne Informacije

U samom srcu Ovčarsko-kablarske klisure, na 800 metara nadmorske visine, nalazi se jedan od najlepših i najmističnijih manastira u Srbiji – Manastir Sretenje. Sakriven među liticama i gustim zelenilom, ovaj pravoslavni manastir, poznat i kao ženski manastir od sredine 20. veka, nudi spokoj i tišinu onima koji istinski tragaju za mirom, molitvom i duhovnim isceljenjem.

Istorijski tragovi i prvi pomen manastira Sretenje

Iako se tačan datum nastanka manastira ne zna, prvi pisani tragovi o njegovom postojanju datiraju iz 1571. godine, zabeleženi u manastiru Jovanju. Ipak, postoje naznake da je manastir stariji, jer su Osmanlije tokom svoje vladavine retko odobravale gradnju novih verskih objekata, već isključivo dozvoljavale obnovu ranijih.

Zabeleženo je i da je manastir rušen 1623. godine, što dodatno potvrđuje da je postojao i ranije. Istorija ovog mesta svedoči o brojnim stradanjima – od Osmanlija, preko bombardovanja u Drugom svetskom ratu, pa sve do perioda obnove koje su ga ponovo učinile mestom okupljanja vernika.

Stradanja i izazovi manastira Sretenje kroz vekove

Sudbina manastira Sretenje ogledalo je burne srpske istorije. Kroz vekove je bio više puta rušen i obnavljan – Osmanlije su ga palile, Nemci bombardovali 1941. godine, a saveznički napadi 1944. godine gotovo su uništili ono što je ostalo. Stradala je i manastirska biblioteka, kao i arhiva. Uprkos svemu, manastir je opstao, zahvaljujući veri naroda i upornosti monaštva.

Obnova manastira Sretenje u 19. veku – uloga Nikifora Maksimovića

Jedan od najznačajnijih perioda u novijoj istoriji manastira vezuje se za monaha Nikifora Maksimovića. Nakon što je obnovio manastir Preobraženje 1818. godine, posvetio se i obnovi Sretenja. Obnovljeni su crkva, konak i zaštitni bedemi, a zahvaljujući njegovim naporima, manastir je ponovo postao važno duhovno središte. Na predlog kneza Miloša Obrenovića, Maksimović je unapređen u arhimandrita, a kasnije postaje i episkop užički. Preminuo je 1853. godine i sahranjen upravo u manastirskoj crkvi.

Arhitektura i umetnost manastira Sretenje

Crkva manastira Sretenje arhitektonski pripada grupi jednobrodnih građevina. Posebnu pažnju privlači duboka, petostrana apsida, kao i kvadratna priprata iznad koje je izgrađena kula-zvonara. Oltarska pregrada, amvonska rozeta u obliku šestokrake zvezde i dekoracija od srcolikih listova bršljana govore o umetničkom izrazu kraja 16. veka.

Živopis crkve datira iz 1844. godine i delo je slikara Živka Pavlovića iz Požarevca, dok je pripratnu dekoraciju izradio Nikola Janković. Freske svedoče o duhovnoj ozbiljnosti monaške zajednice, bez preteranog ukrašavanja, uz elemente koji su svedoci duboke religioznosti episkopa Maksimovića. Jedna od upečatljivih freski prikazuje sveštenika kome anđeo veže ruke – kao simbol nedostojnosti za služenje Svete Liturgije.

Manastirska riznica – čuvar pravoslavnog nasleđa

Manastirska riznica čuva brojne vredne artefakte, među kojima se izdvajaju jevanđelje koje je dar iz Rusije, bakropisi, ikonopisane knjige i drugi crkveni predmeti. Ova zbirka ne samo da ima religiozni značaj, već predstavlja i deo kulturne baštine Srbije.

Ženski manastir od 1948. godine

Od 1948. godine, manastir Sretenje funkcioniše kao ženski manastir. Danas u njemu živi 16 monahinja, a igumanija Nina Stokić, koja je ovde došla kao devojčica, vodi ovu zajednicu posvećenu molitvi, radu i tišini. Pre nje, manastirom su rukovodile ugledne igumanije: Ana Adžić, Jovana Srbović, Minodora Šišović i Akvilina Stokić.

Liturgijski život i svetkovine

Manastir proslavlja Sretenje Gospodnje 15. februara (po julijanskom kalendaru 2. februara), dok se slava kapele – Pokrov Presvete Bogorodice – obeležava 14. oktobra. Svake nedelje i praznikom u 8 časova služi se Sveta Liturgija, koju predvode sveštenomonasi iz manastira Preobraženje.

Danas manastir beleži sve veću posećenost – posebno tokom liturgija, kada se okuplja i po stotinu vernika. Iako je nekada bio gotovo zaboravljen, danas je Sretenje mesto duhovnog preporoda i sve češće destinacija onih koji traže duhovnu tišinu i unutrašnji mir.

Metoh i dodatni objekti u vlasništvu manastira Sretenje

Manastir poseduje i metoh u selu Pakovraće, gde se nalazi vinograd i deo imanja, kao i noviji konak sa kapelom, dograđen u skorije vreme. Zid koji okružuje manastirski kompleks izgrađen je 1845. godine, čime je zaokružena celina ovog svetog mesta.

Geografski položaj i simbolika mesta

Manastir Sretenje se nalazi u mestu Dučalovići, u opštini Lučani, na visini koja dominira Ovčarsko-kablarskom klisurom. Iako nepristupačan, njegov položaj nosi duboku simboliku – upravo su zabačeni i teško dostupni predeli bili idealni za podizanje svetinja u srednjem veku, kada je želja monaha bila da se fizički, ali i duhovno udalje od sveta i približe Bogu.

Legenda vezana za osnivanje manastira svedoči o dubokoj narodnoj veri i simbolici – prema predanju, sa vrha Ovčara bačena je kruna, i tamo gde se zaustavila, podignuta je svetinja. Mesto na kojem je kruna pala danas je poznato kao Koronjsko brdo, a u njegovom podnožju nalazi se manastir koji i dalje odoleva zubu vremena.

Zaključak – više od istorije, mesto duhovne obnove

Manastir Sretenje nije samo spomenik kulture od velikog značaja, već i živa svetinja koja svakodnevno okuplja vernike i posetioce. Njegova tišina, prirodni ambijent, arhitektonska skromnost i duhovna snaga čine ga jedinstvenim mestom na mapi srpskih manastira.

U današnjem ubrzanom svetu, upravo ovakva mesta vraćaju čoveka sebi i veri. Iako skriven, manastir Sretenje je sve vidljiviji u srcima onih koji su ga posetili. Njegov položaj, istorija i duh pozivaju – ne samo na razgledanje, već na unutrašnju promenu.